شرح خبر

نقد و بررسی کتاب «روستا، سازمان‌های مردم‌نهاد و تاب‌آوری اجتماعی در برابر کم‌آبی»

به گزارش خانه مهرگان، طیبه معصومی، کارشناس، نویسنده و فعال حوزه سازمان‌های مردم‌نهاد، به مرور و نقد تخصصی کتاب *روستا، سازمان‌های مردم‌نهاد و تاب‌آوری اجتماعی در برابر کم‌آبی* پرداخته است؛ در این نوشته تلاش شده است تا نقاط قوت و نقدهای سازنده کتاب بررسی شود و تجربیات مفیدی از محتوای آن‌ها ارائه گردد.

دکترمحمد مهدی‌زاده اردکانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در حوزه توسعه روستایی و مدیریت منابع آب است. او با تمرکز بر مسائل تاب‌آوری اجتماعی و مشارکت جامعه‌های محلی، در زمینه سمن‌ها و توسعه پایدار روستاها آثار و مقالات متعددی منتشر کرده است. ایشان در این کتاب با رویکردی علمی و میدانی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های مناطق روستایی ایران - یعنی بحران کم‌آبی- می‌پردازد و تلاش می‌کند نقش سازمان‌های مردم‌نهاد، به‌ویژه الگوهایی مثل جامعه نیکوکاری ابرار، را در مقابله با این بحران بررسی کند. 

فصل اول و دوم: 

در این فصل‌ها، بستر نظری و مفهومی تاب‌آوری اجتماعی و نقش خاص روستاها معرفی می‌شود. نویسنده مفاهیمی چون تاب‌آوری، قابلیت‌های اجتماعی واهمیت جامعه‌محوری در مدیریت بحران آب را به زبان ساده و قابل فهم شرح می‌دهد و با بهره‌گیری از نمونه‌های داخلی و خارجی، اهمیت سمن‌ها در مدیریت بحران را آشکار می‌کند. 

فصل سوم: 

در این فصل، با ارائه تجربه‌ روستاهای مورد مطالعه (به ویژه با تمرکز بر قاینات و جامعه نیکوکاری ابرار)، کارکرد عملی سمن‌ها و تأثیر ملموس آنها بر تاب‌آوری اجتماعی روستانشینان بررسی می‌شود. نقاط قوت، نظیر آموزش ومشارکت‌دهی مردم، و نقاط ضعف مانند کمبود منابع یا ضعف هماهنگی، به‌خوبی تحلیل شده است.  

فصل چهارم:  

داده‌ها و پژوهش‌های میدانی با شیوه‌ای قابل اتکا تحلیل شده‌اند و نویسنده تلاش می‌کند اثربخشی واقعی فعالیت‌های سمن‌ها را ارزیابی کند. روش تحقیق کتاب و استفاده از داده‌های عینی، اعتبار یافته‌های ارائه‌شده را بالا می‌برد.چالش‌های پیش رو، مانند نیاز به افزایش آموزش‌های تخصصی و تأمین مالی بهتر، به‌خوبی مطرح می‌شود. 

فصل پنجم:  

کتاب با جمع‌بندی دقیق و ارائه راهکارهای عملی به پایان می‌رسد.پیشنهادهایی مثل ایجاد شبکه همکاری بین سمن‌ها، دولت و روستاییان و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی و توانمندی در جامعه روستایی مطرح شده است. این فصل بانگاهی آینده‌محور و عملیاتی، کتاب را به منبع مفیدی برای پژوهشگران و فعالان حوزه توسعه روستایی بدل می‌کند. 

نکات مثبت:   

کتاب ساختار منسجم دارد، هر فصل با شواهد و نمونه‌های واقعی همراه است، و پیوند میان نظریه و عمل به‌خوبی برقرار شده است. نگاه واقع‌گرایانه و ارائه راهکارهای عینی از ویژگی‌های بارز کتاب است. 

جمع‌بندی: 

کتاب دکتر مهدی‌زاده با بررسی لایه‌های مختلف بحران آب درروستاها و برجسته‌سازی نقش سمن‌ها، اثری مبتنی بر تجربه و پژوهش‌های روز است که می‌تواند هم مورد استفاده دانشگاهیان و هم مدیران اجرایی و فعالان سمن‌ها قرار گیرد. توصیه می‌شود این کتاب نه فقط برای علاقمندان به مباحث آب و روستا، بلکه برای همه فعالان حوزه توسعه اجتماعی مطالعه شود.